Αλόη, αχιλλέα, αγριοκαστανιά, δενδρομολόχα 
Από αρχαιοτάτων χρόνων, ο άνθρωπος αναζήτησε στη φύση μέσα για την
αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας και για τον καλλωπισμό. Πληροφορίες
για φυτά, που χρησιμοποιούντο σε καλλυντικά, βρίσκουμε, όπως λέει η
Ελένη Σκαλτσά, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στον Τομέα
Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων, στους αιγυπτιακούς
πάπυρους του Brügsh (ανάγεται στο 2.500 π.Χ. και φυλάσσεται στο Μουσείο
του Βερολίνου) και σ’ ένα σχετικά νεώτερο (του 1.000 π.Χ.), που σήμερα
βρίσκεται στο Leiden.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους, πρώτος ο Ιπποκράτης γράφει για τα
“αγλαΐζοντα” του προσώπου. Οι μεταγενέστεροι απ”αυτόν, ο Διοσκουρίδης,
που έζησε τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ο Γαληνός τον 2ο μ.Χ. και διάφοροι
βυζαντινοί ιατροί, όπως ο Ορειβάσιος (τον 4o μ.Χ. αιώνα, ο Αέτιος ο
Αμιδηνός, τον 6ο μ.Χ. αιώνα κ.ά. αναφέρονται στα λαμπρυντικά, στα
στιλβώματα ή στίλβωθρα, στα νίμματα, έτσι, όπως ονομαζόταν τα καλλυντικά
τότε, στα τένωθρα ή τετανώματα (είναι οι αντιρυτιδικές κρέμες), στα
αρσικάκοσμα (δηλαδή τ” αποσμητικά), στα “ποιούντα εύχροον ή λευκόν ή
ερυθραίον το πρόσωπον”, (που ήταν τα ψιμύθια με χρωστική ικανότητα) και
σ” άλλα.
Η λίστα των φυτών και των φυσικών προϊόντων, που χρησιμοποιούνται στα
καλλυντικά είναι πολλή μεγάλη. Τα φυσικά προϊόντα χρησιμοποιούνται όχι
μόνον ως δραστικά συστατικά, αλλά και ως έκδοχα στα καλλυντικά
(λανολίνη, κηροί, έλαια κλπ). Η επιτυχής χρήση για αιώνες καλλυντικών
φυσικής και κυρίως φυτικής προέλευσης και η εμπειρία σε συνδυασμό με την
υπάρχουσα τεχνογνωσία οδήγησαν στην παρασκευή σύγχρονων προϊόντων
κοσμετολογίας με βάση τα φυτά ή/και τα προϊόντα τους. Στη συνέχεια
αναφέρονται μερικά μόνο φυτά, καθώς και τα δραστικά συστατικά τους, που
χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά. Ιδού τέσσερα απ΄ αυτά:
* H αχιλλέα (Achillea millefolium L. – Compositae) χρησιμοποιείται ως
απαλυντικό σε κρέμες και σε σαμπουάν κατά του κνησμού για το τριχωτό της
κεφαλής. Το δραστικό τμήμα του φυτού, δηλ. η δρόγη είναι οι ανθισμένες
κορυφάδες, που περιέχουν φλαβονοειδή και αιθέριο έλαιο πλούσιο σε
αζουλένια. Το φυτό έχει στυπτικές ιδιότητες, ενώ τα φλαβονοειδή δρουν ως
παγίδες των ελεύθερων ριζών, οπότε εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση.
* Τα σπέρματα της αγριοκαστανιάς (Aesculus hippocastanus L.
Hippocastanaceae) είναι πλούσια σε τριτερπενικές σαπωνίνες, που φέρουν
συνολικά το όνομα αισκίνη καθώς και σε φλαβονοειδή και πολυσακχαρίτες.
Τα φλαβονοειδή και η αισκίνημειώνουν την διαπερατότητα των τριχοειδών
αγγείων και αυξάνουν την αντίστασή τους, γι’ αυτό το φυτό
χρησιμοποιείται για τις αποσυμφορητικές και ηρεμιστικές ιδιότητές του
και ως αγγειοτονωτικό, κυρίως σε σκευάσματα για τις ευρειαγγείες.
* Η αλόη (Aloe barbadensis Mill. = A. vera Webb = A. ferox Mill. –
Liliaceae) περιέχει κυρίως ελεύθερα σάκχαρα και ανθρακινόνες, που είναι
καλά φυσικά ηλιακά φίλτρα, δεδομένου ότι απορροφούν στην περιοχή UV 370 –
300nm. Υπό μορφή γέλης (τζελ) χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις φλεγμονής
και ερυθήματος, κυρίως σε εγκαύματα από ηλιακή ακτινοβολία. Η αλόη
διεγείρει την ανάπλαση των κυττάρων του δέρματος. Επίσης, είναι
μαλακτικό και ενυδατώνει το δέρμα, η δράση δε αυτή αποδίδεται στα
ελεύθερα σάκχαρα.
* Η δενδρομολόχα (Althaea officinalis L.- Malvaceae) είναι φυτό πλούσιο
σε βλένη με πολλά ελεύθερα σάκχαρα γι’αυτό δρα ως μαλακτικό και ως
παράγοντας ενυδάτωσης.
