Δημιουργία μικρής μεταποιητικής μονάδας αγροτικών προϊόντων. Βήμα-βήμα

του Θωμά Σιούτη, Επιστημονικός Συνεργάτης και Εκπαιδευτής της Ελληνικής Γεωργίας

Πολλοί γεωργοί, κτηνοτρόφοι και αλιείς δείχνουν τελευταία έντονο ενδιαφέρον για τη μεταποίηση της δικής τους παραγωγής σε μικρές μεταποιητικές μονάδες ώστε να επωφελούνται από την καθετοποίηση της δραστηριότητάς τους, να δημιουργούν στο προϊόν τους προστιθέμενη αξία και να κερδίζουν από την πώληση του τελικού τυποποιημένου και συσκευασμένου προϊόντος.

Οι διαδικασίες για την ίδρυση μικρών μεταποιητικών μονάδων έχουν απλοποιηθεί αρκετά και υπάρχει τάση για περεταίρω απλοποίηση στα πλαίσια της βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος.

Ας δούμε λοιπόν ποια είναι τα βήματα που πρέπει κάποιος να ακολουθήσει για να λειτουργήσει τη δική του μικρή μονάδα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων και ποια είναι η διαδικασία αδειοδότησης.

Συγκεκριμένα θα μιλήσουμε για τα «επαγγελματικά εργαστήρια» στα οποία  εμπίπτουν οι περισσότερες μικρές βιοτεχνίες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων ιδίας παραγωγής.

Επαγγελματικό εργαστήριο θεωρείται κάθε μεταποιητική μονάδα, ο βασικός μηχανολογικός εξοπλισμός της οποίας έχει μέχρι 37 KW κινητήρια ισχύ και μέχρι 70 KW θερμική, ενώ ταυτόχρονα είναι χαμηλής όχλησης (Ν. 3982/2011 και τροποίησή του με το Ν.4155/2013).

Η κατηγοριοποίηση των διαφόρων δραστηριοτήτων σε υψηλή, μέση και χαμηλή όχληση ορίζεται με την ΚΥΑ 3137/191/Φ.15 (ΦΕΚ 1048/Β/2012) και εξαρτάται είτε από τη ημερήσια δυναμικότητα σε επεξεργασία πρώτης ύλης, είτε από την ημερήσια δυναμικότητα σε τελικό προϊόν είτε από την εγκατεστημένη ισχύ των μηχανημάτων.

Στον παρακάτω πίνακα δίνουμε ενδεικτικά παραδείγματα για το πώς ορίζεται η χαμηλή όχληση σε ορισμένες δραστηριότητες μεταποίησης τροφίμων και ποτών.

Για τον πλήρη πίνακα ανατρέξτε στους πίνακες της σχετικής απόφασης ΚΥΑ 3137/191/Φ.15.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ	ΧΑΜΗΛΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΟΧΛΗΣΗΣ
Επεξεργασία και συντήρηση κρέατος	< 5 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Επεξεργασία και συντήρηση ψαριών	< 5 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Παραγωγή χυμών φρούτων και λαχανικών	< 15 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Άλλη επεξεργασία και συντήρηση φρούτωνκαι λαχανικών	< 15 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Παραγωγή ελαίων και λιπών	< 50 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Λειτουργία γαλακτοκομείων και τυροκομία	<= 100 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Παραγωγή προϊόντων αλευρομύλων	<= 50 MT/ημέρα (α’ ύλη)
Παραγωγή άλλων ειδών διατροφής π.δ.κ.α.	<=200 kW
Παραγωγή οίνου από σταφύλια	<= 5.000 MT/έτος (παραγόμενο προϊόν)

Βήμα 1^ο

Ξεκινώντας θα πρέπει να έχουμε αποφασίσει τι ακριβώς θέλουμε να παράγουμε, ποια θα είναι η πρώτη ύλη που θα επεξεργαστούμε και ποιες θα είναι οι ποσότητες που θα επεξεργαζόμαστε σε ετήσια βάση.

Βήμα 2^ο

Εξεύρεση κατάλληλού χώρου. Ο χώρος μπορεί να είναι κάποια αποθήκη, κάποιο κατάστημα ή οποιοδήποτε κτίριο δεν είναι χαρακτηρισμένο ως οικία, κοινόχρηστος ή βοηθητικός  χώρος οικοδομής και βέβαια δεν μπορεί να βρίσκεται σε περιοχή που είναι χαρακτηρισμένη ως περιοχή αμιγούς κατοικίας. Θα πρέπει να φροντίσουμε ο χώρος να είναι επαρκής για την αποθήκευση των πρώτων και βοηθητικών υλών που θα χρειαζόμαστε σε ημερήσια βάση, την αποθήκευση των υλικών συσκευασίας και των έτοιμων τελικών προϊόντων καθώς και την εγκατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού. Επίσης θα πρέπει να έχει άμεση πρόσβαση σε χώρους υγιεινής (τουαλέτα, νιπτήρα κτλ)

Βήμα 3^ο

Ερχόμαστε σε επαφή με προμηθευτές μηχανολογικού εξοπλισμού και εργαλείων για επεξεργασία αγροτικών προϊόντων και τροφίμων που θα μας καθοδηγήσουν στο ποια μηχανήματα, σκεύη και εργαλεία θα χρειαστούμε. Θα ήταν καλό να απευθυνθούμε και σε κάποιον σύμβουλο γεωτεχνικό ο οποίος θα μπορούσε να μας σχεδιάσει τη γραμμή παραγωγής, να μας καθοδηγήσει για την προμήθεια του εξοπλισμού και γενικότερα όλων των διαδικασιών μέχρι την έναρξη λειτουργίας της μονάδας. Σε κάθε περίπτωση από τα εκ των ων ουκ άνευ του εξοπλισμού είναι ο εξοπλισμός συσκευασίας του προϊόντος και η ετικετέζα μιας και σκοπός μας είναι να παράγουμε τελικά προϊόντα έτοιμα προς κατανάλωση.

Πλέον γνωρίζουμε το τι θα επεξεργαζόμαστε, σε τι ποσότητες, τι θα παράγουμε, τι εξοπλισμό θα χρησιμοποιούμε.

Βήμα 4^ο

Πάμε για τις άδειες λοιπόν. Πλέον για τα επαγγελματικά εργαστήρια οι διαδικασίες είναι πολύ απλές, απαιτείται μόνο μία άδεια ή και καθόλου.

Έτσι για μεταποιητικές μονάδες που έχουν εγκατεστημένη κινητήρια ισχύ μηχανημάτων μέχρι 10 kw, δεν απαιτείται καμία άδεια. Αυτό που κάνουμε είναι να επισκεφτούμε τη Δ/νση Ανάπτυξης της οικείας Περιφερειακής Ενότητας (Νομαρχίας) όπου θα υποβάλουμε μία αίτηση που θα μας χορηγήσουν και μία υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα αναφέρουμε τι θέλουμε να κάνουμε και που, καθώς και την ισχύ του εξοπλισμού μας.

Σε αυτή την περίπτωση τελειώσαμε, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε.

Για μεταποιητικές μονάδες με εγκατεστημένη κινητήρια ισχύ 10-37 kw και θερμική ως 70 kw θα πρέπει να προσκομίσουμε στη Δ/νση Ανάπτυξης της οικείας Περιφερειακής Ενότητας τα ακόλουθα δικαιολογητικά;

• Ειδικό ερωτηματολόγιο πλήρως συμπληρωμένο και με θεώρηση του γνησίου της υπογραφής (χορηγείται από τη Υπηρεσία)
• Παράβολο 100 €
• Βεβαίωση χρήσης γης από την πολεοδομία για τη θέση που θα εγκατασταθεί η μονάδα μας
• Οικοδομική άδεια για νέες οικοδομές ή Υπεύθυνη Δήλωση μηχανικού, εφόσον η δραστηριότητα θα λειτουργήσει σε υφιστάμενο κτίριο, σχετικά με τη στατική επάρκεια, την εγκατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού σε χώρο κυρίας χρήσης (όχι βοηθητικό ή κοινόχρηστο), τον αριθμό της υφιστάμενης οικοδομικής άδειας, καθώς και τη μη απαίτηση έκδοσης νέας.
• Μία κάτοψη των χώρων με σημειωμένη τη χρήση του καθενός.

Μετά την προσκόμιση των ανωτέρω στη Δ/νση Ανάπτυξης, η υπηρεσία εντός 30 ημερών μας ενημερώνει αν χρειαστεί κάποιο επιπλέον δικαιολογητικό ανάλογα με την περίπτωση.

Μετά το πέρας των 30 ημερών και εφόσον έχουμε προσκομίσει τα δικαιολογητικά που μας ζητήθηκαν υποβάλουμε προτυποποιημένη Υπεύθυνη Δήλωση που θα μας χορηγήσουν η οποία θεωρείται από την Δ/νση Ανάπτυξης και πλέον ενέχει θέση Άδειας Λειτουργίας του επαγγελματικού μας εργαστηρίου.

Βήμα 5^ο

Έναρξη δραστηριότητας στη ΔΟΥ και στον ΟΑΕΕ. Παράλληλα με τις διαδικασίες αδειοδότησης ξεκινάμε και τις διαδικασίες έναρξης δραστηριότητας στην Εφορία και εγγραφής ή εξαίρεσης στον ΟΑΕΕ. Όσοι είναι ήδη ασφαλισμένοι σε άλλον ασφαλιστικό φορέα μπορούν να ζητήσουν εξαίρεση από τον ΟΑΕΕ. Ειδικά οι αγρότες είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ και δεν μπορούν ακόμα και αν το επιθυμούν να επιλέξουν τον ΟΑΕΕ ως φορέα ασφάλισης. Αυτό είναι μάλλον θετικό καθώς απαλλασσόμαστε από τις υψηλές εισφορές του ΟΑΕΕ.

Στη ΔΟΥ της περιοχής μας φροντίζουμε να επιλέξουμε από το βιβλίο δραστηριοτήτων κατάλληλο κωδικό δραστηριότητας (ΚΑΔ) που ανταποκρίνεται επακριβώς σε αυτό που θέλουμε να κάνουμε.

Πχ. αν παράγουμε παραδοσιακό γιαούρτι και ταυτόχρονα έχουμε και πρατήριο όπου το πουλάμε στη λιανική, θα πρέπει να επιλέξουμε τους ακόλουθους 2 ΚΑΔ:

10.51.52 Παραγωγή γιαουρτιού και άλλων ειδών γάλακτος ή κρέμας γάλακτος που έχουν υποστεί ζύμωση ή οξίνιση

47.29.18.07 Λιανικό εμπόριο γιαουρτιού και άλλων ειδών ζυμωμένου ή οξινισμένου γάλακτος ή κρέμας

Πριν πάμε στη εφορία Θα πρέπει να έχουμε εγγραφεί και στο οικείο επαγγελματικό επιμελητήριο, να προμηθευτούμε σφραγίδα με τα στοιχεία της επιχείρησής μας καθώς και βιβλία, τιμολόγια κτλ.

Για τις σχετικές με την έναρξη διαδικασίες καλό θα ήταν να συμβουλευθούμε το λογιστή μας.

Βήμα 6^ο

Ενημερωνόμαστε για τις προδιαγραφές βάσει νόμου. Συμβουλευόμαστε έναν γεωτεχνικό (γεωπόνο, τεχνολόγο τροφίμων, κτηνίατρο) τόσο για τις απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας της παραγωγικής διαδικασίας όσο και για τις απατήσεις της νομοθεσίας σε ότι αφορά το έτοιμο τελικό μας προϊόν: αγορανομικές διατάξεις, συστατικά, ονομασία, υποχρεωτικές αναγραφές στην ετικέτα κτλ

Βήμα 7^ο

Εκπόνηση Σχεδίου Μάρκετινγκ. Το συγκεκριμένο βήμα το αφήσαμε για το τέλος αν και για τους πιο προνοητικούς επενδυτές είναι το 1^ο βήμα όλης της διαδικασίας. Ένα άτυπο σχέδιο μάρκετινγκ υπάρχει στο μυαλό κάθε επίδοξου επιχειρηματία που θέλει να στήσει τη δική του μικρή μονάδα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων και από αυτή την άποψη έστω και άτυπα το σχέδιο μάρκετινγκ είναι το 1^ο βήμα της όλης διαδικασίας. Ο καθένας όταν ξεκινάει να παράγει κάτι, εξ αρχής αναρωτιέται «ποίος θα το αγοράσει;», «που θα το πουλήσω;», «πώς θα είναι το τελικό προϊόν μου, τι χαρακτηριστικά θα έχει;» και πολλές άλλες ανάλογες ερωτήσεις.

Η συστηματική καταγραφή και προσπάθεια εξεύρεσης απαντήσεων για όλα αυτά τα ερωτήματα σε ένα κείμενο αποτελεί ένα τυπικό-κανονικό σχέδιο μάρκετινγκ. Επομένως θα πρέπει να γνωρίζουμε και να καταγράψουμε ποιο ακριβώς θα είναι το προϊόν μας και ποια τα χαρακτηριστικά του (ποικιλία, γεύσεις, συσκευασία, κτλ) σε ποιους καταναλωτές απευθύνεται και πως θα φτάσει ως αυτούς. Θα κάνουμε διαφήμιση, αν ναι τι είδους και πόσο εντατική. Το Σχέδιο μάρκετινγκ θα αποτελεί τον οδηγό για την επιτυχή πορεία της δραστηριότητάς μας.

Η δημιουργία λοιπόν μιας μικρής μονάδας μεταποίησης αγροτικών προϊόντων δεν είναι τόσο δύσκολη υπόθεση τελικά, αρκεί να υπάρχει κάποιο διαθέσιμο κεφάλαιο, κατάλληλο προϊόν προς επεξεργασία, προσεκτικός σχεδιασμός και δημιουργική διάθεση!

Καλή επιτυχία σε όσους το τολμήσουν!